Mục lục:
Xu hướng mở rộng chương trình liên kết quốc tế tại Việt Nam
Trong vài năm trở lại đây, các chương trình liên kết đào tạo quốc tế (LKQT) tại các trường đại học Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ. Chỉ trong năm 2024, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã cấp phép cho hơn 300 chương trình liên kết quốc tế mới. Con số này tăng gấp ba so với năm 2018. Các mô hình hợp tác chủ yếu là:
- 2+2: 2 năm học tại Việt Nam, 2 năm tại trường đại học đối tác nước ngoài.
- 3+1: 3 năm tại Việt Nam, 1 năm ở nước ngoài.
- Du học tại chỗ: Sinh viên học toàn bộ tại Việt Nam, giảng dạy và cấp bằng bởi trường nước ngoài.
Đối tác phổ biến gồm các trường đến từ Anh, Úc, Mỹ, New Zealand, Hàn Quốc và Singapore. Các ngành học được liên kết nhiều nhất là Kinh doanh quốc tế, Quản trị, Marketing, CNTT, Truyền thông và Kỹ thuật.
Vì sao chương trình liên kết quốc tế thu hút thí sinh?
- Tấm bằng quốc tế ngay tại Việt Nam: Với chi phí chỉ bằng 30–50% so với việc du học toàn phần, nhiều gia đình coi đây là giải pháp hợp lý, vừa tiết kiệm chi phí, vừa có bằng cấp uy tín.
- Tiếp cận phương pháp giáo dục hiện đại: Chương trình học chuẩn quốc tế, tập trung vào kỹ năng, thảo luận, làm việc nhóm, nghiên cứu tình huống, sử dụng tiếng Anh là ngôn ngữ chính.
- Tăng cơ hội học chuyển tiếp: Sinh viên có thể dễ dàng chuyển tiếp sang học tại trường đối tác ở nước ngoài nếu có nhu cầu và đủ điều kiện về tài chính, học lực, ngoại ngữ.
- Cơ hội nghề nghiệp rộng mở: Tấm bằng quốc tế và kỹ năng ngoại ngữ tốt giúp sinh viên dễ dàng ứng tuyển vào các công ty đa quốc gia, hoặc làm việc ở nước ngoài.
Những vấn đề và hệ lụy tiềm ẩn
Dù mang lại nhiều lợi ích, các chương trình liên kết quốc tế vẫn tồn tại những mặt trái và thách thức đáng kể:
1. Chất lượng đào tạo không đồng đều
Không phải chương trình nào cũng đảm bảo chuẩn đầu ra quốc tế. Nhiều trường liên kết với các cơ sở đào tạo chưa có danh tiếng, hoặc thiếu kiểm định quốc tế nghiêm ngặt.
2. Thiếu giảng viên quốc tế và môi trường chuẩn Tây
Dù cam kết giảng dạy bằng tiếng Anh, nhưng trong thực tế, không ít môn vẫn được giảng bằng tiếng Việt, giáo trình chưa được cập nhật. Số lượng giảng viên quốc tế thực giảng chỉ chiếm tỷ lệ nhỏ.
3. Chi phí cao nhưng giá trị bằng cấp gây tranh cãi
Với học phí từ 60–250 triệu đồng/năm, một số chương trình LKQT khiến phụ huynh đặt câu hỏi: “Liệu tấm bằng có thực sự xứng đáng?” Đặc biệt nếu bằng được cấp bởi một trường hạng trung không nằm trong bảng xếp hạng uy tín quốc tế.
4. Khả năng hội nhập kém nếu học toàn thời gian trong nước
Du học tại chỗ không giúp sinh viên trải nghiệm môi trường sống, học tập và văn hóa quốc tế – điều vốn là điểm mạnh của du học. Nhiều sinh viên gặp khó khăn khi chuyển tiếp vì sốc văn hóa, thiếu kỹ năng thích nghi.
5. Thiếu minh bạch trong tuyển sinh và công bố thông tin
Không ít trường sử dụng chiêu trò marketing quá mức để thu hút người học. Một số không công bố đầy đủ thông tin về đối tác, chuẩn đầu ra, tỉ lệ chuyển tiếp hay tỷ lệ sinh viên có việc làm sau tốt nghiệp.
Góc nhìn chuyên gia và người trong cuộc
PGS.TS Nguyễn Hữu Dũng, nguyên Cục trưởng Cục Khảo thí và Kiểm định chất lượng (Bộ GD&ĐT): “Không phải cứ dán mác quốc tế là chất lượng. Việc cấp phép chương trình liên kết phải đi kèm kiểm định, giám sát và trách nhiệm giải trình rõ ràng. Phụ huynh và học sinh cần tỉnh táo lựa chọn.”
Nguyễn Phương Linh, sinh viên năm cuối chương trình LKQT giữa ĐH Kinh tế Quốc dân và ĐH West of England (Anh): “Mình được tiếp cận phương pháp học hiện đại, nhưng cũng gặp khó khăn vì giảng viên giảng tiếng Anh không chuẩn, tài liệu chủ yếu là bản dịch. Nhưng đổi lại, kỹ năng mềm và khả năng học nhóm của mình cải thiện rất rõ.”
Trần Hoàng Quân, phụ huynh tại TP.HCM: “Ban đầu tôi tưởng trường liên kết với Anh quốc thì bằng cũng phải rất có giá trị. Nhưng sau mới biết trường đối tác xếp hạng 90/120 trong nước, không thuộc nhóm có uy tín. Giá như tôi tìm hiểu kỹ hơn.”
Lời khuyên cho phụ huynh và thí sinh
- Kiểm tra rõ ràng trường đối tác là ai, có kiểm định quốc tế không, xếp hạng thế nào.
- Hỏi cụ thể về chuẩn đầu ra, tỷ lệ sinh viên chuyển tiếp, tỷ lệ có việc làm.
- Trải nghiệm thử chương trình học (nếu có thể), hoặc tham khảo phản hồi từ sinh viên khóa trước.
- Tự đánh giá năng lực tiếng Anh, khả năng tự học, mức độ phù hợp với mô hình học tập phương Tây.
Đừng chạy theo mác quốc tế, hãy chọn lựa tỉnh táo
Chương trình liên kết quốc tế là một trong những hướng đi tất yếu trong quá trình hội nhập giáo dục. Tuy nhiên, không phải chương trình nào cũng mang lại giá trị thực sự cho người học. Phụ huynh và học sinh cần cẩn trọng, tỉnh táo và chủ động trong việc lựa chọn, thay vì chạy theo xu hướng hoặc bị cuốn hút bởi những lời quảng cáo hấp dẫn. Sự thành công của một chương trình không nằm ở mác “quốc tế”, mà nằm ở giá trị thật sự nó mang lại sau 3 – 4 năm học.
